Transponeren Hoe doe je dat?
Toontje hoger, toontje lager? Hoe moet dat nu met mijn akkoorden?!
Dit verhaal gaat over transponeren. Wat het is en hoe je het eenvoudig kan doen. En je krijgt er gratis van mij een super handig hulpmiddel voor: de transponeerschijf.
De dubbele wijzerplaat-truc (ofwel het werken met de transponeer-schijf).
Stel, je hebt net als ik, het stembereik van een volwassen zeekoe (of juist dat van een pasgeboren muis). Dan is het soms lastig meezingen met allerlei liedjes en liederen. Die staan altijd op de verkeerde toonhoogte! De akkoorden die erbij staan dus ook! Wat nu?
- Gewoon niet zingen. Laat maar aan anderen over.
- Playbacken. Hou je toch de schijn op…
- Alleen inzetten met zang en het verder bij spelen op je instrument houden.
Dat laatste werkt nog het best als je een groepje mag aanzwengelen/ begeleiden die de liedjes verder kan dromen.
Toch graag nog wat hulp?
”Allemaal leuk hoor, zo’n snarenblog verhaal maar ik wil toch graag iemand die me vertelt of ik het wel goed doe…” Hoor ik je denken.
Nou dat kan. Neem b.v. een kleine leskaart. Dat geeft je recht op 3 lessen van 30 minuten die je kan bespreken, in overleg met mij, wanneer het je uitkomt. Het mogen ook lessen via skype zijn.
Transponeren hoe, wat en waarom?
Soms wil je gewoon je eigen lied zingen en begeleiden op gitaar, ukelele (ukulele) of mandoline. Dan is het fijn als je prettig in je stembereik kan gaan zitten. Maar: die dekselse akkoorden. Hoe moet dat nou weer?
Je ontkomt er niet aan: Je moet gaan transponeren. Het hele lied moet een stukje hoger of juist lager worden en de akkoorden moeten dus ook mee veranderen.
Tijd voor zwaar geschut: de dubbele wijzerplaat (transponeerschijf):
Bezig met laden…
Je kan zo’n ding heel makkelijk zelf maken. Dubbele wijzer ofwel transponeerschijf zoals hierboven staat, kun je downloaden en uitprinten op stevig papier. 2 cirkels uitknippen. Gaatje in het midden prikken. Splitpen erdoor doen en hij is klaar voor gebruik. Als het goed is komt het er zo uit te zien:
Als dat allemaal te veel werk voor je is, kun je zoiets ook kopen voor een enkele euro:
Voorbeeld:
Een liedje b.v. jingle bells. De eerste 2 regels van het refreintje hier als ukelele TAB met noten en de akkoorden C, F en G7. (Akkoorden kun je op ieder instrument spelen.) Makkelijk te spelen maar laag om te zingen, voor mij. Toontje hoger graag! De melodie iets hoger zingen, dat is allemaal wel te doen maar welke akkoorden er dan bij gaan horen?
Benodigde tijd: 15 minuten
Hoe werkt transponeren met de dubbele schijf.
- Startpositie
Draai de C van de bovenste schijf onder de C van de grote schijf (startpositie). Alle letters van de bovenste en onderste schijf liggen dus recht op elkaar. - een hele toon (= 2 halve tonen) verder draaien
Bovenste schijf 2 taartpunten (= 1 hele toon) verder draaien. Binnenste C staat nu bij buitenste D. C akkoord moet dus D worden. - Aflezen: wat wordt wat?
Nu nog F en G: Kijk bij binnenste F daarbij staat nu buitenste G. Dus F wordt G.
Bij de binnenste G zie je nu een A. Dus: G wordt A.
Bij elkaar genomen: C, F en G7 wordt D, G en A7. De achternaam 7 van het akkoord neem je gewoon mee.
Oké, deze was makkelijk. Dat was uit je hoofd ook nog wel gelukt. Probeer maar eens een lied in bes met de akkoorden Bb, Eb en F.
Succes!
De schijf is ook erg handig om met de capo te werken. Maar daarover heb ik een nieuw artikel geschreven: Hoe gebruik je een capo?
Hoi,
In het verleden hadden we een gitariste die “Opwekkingsliederen” speelde op gitaar, wij zongen mee. Indien je niet weet wat voor liederen dat zijn..maakt niet uit: Liedjes. Zij speelde vanuit een boekje met tekst en erbij: Am. De pianiste speelde Klavar..en had geen indicatie van wat dan ook op haar bladmuziek. Zij speelde wat ze voor zich zag. Dat het zelfde stuk voor haar in een of ander toonsoort staat, daar kon zij niets mee. De gitariste kon daardoor niet met haar, en zij niet met de gitariste meespelen, hoewel ze beiden hun best deden. Vaak klonk het toch wel. Maar geen van beiden kon transponeren, zoals je met de dubbele schijf voor doet. De gitariste had dat wel met een Capo kunnen doen, maar de aanwijzing in het boekje Am, Bes e.d. was voor haar voldoende. Dat wij, mannen het soms erg hoog vonden, was voor haar geen probleem: ze speelde voor de dames, en die zongen als nachtegalen.
De gitariste haakte teleurgesteld af, en de pianiste speel nog steeds haar Klavar stukken zonder besef van wat dan ook. Notenbalken, toonladders, transponeren, mollen en kruizen??? Waar heb je het over?
Ik vroeg aan een kennis, die keyboard speelt, hoe doe je dat transponeren. Hij: dan speel je een akkoord een octaaf hoger of lager. He??? De zaak was voor hem daarmee afgedaan. Wat stel jij een onzinnige vragen! Ja maar, stel de zangeres kan niet goed bij de hoge of lage tonen….. Hij: Dat is me nog nooit opgevallen… Je moet gewoon spelen wat er aan akkoorden in je bladmuziek staan. Ik: Ja maar……… Ik vermoed, maar dat is slechts een vermoeden, dat hij dat electronisch insteld, zoiets als een lichtdimmer en dan is het hoog of laag in een handomdraai geregeld, maar je merkt het ik weet ook van niets, maar wil het wel graag begrijpen.
Dag Rob,
Voor een snarenplukker (gitarist e.d.) is transponeren een stuk makkelijker dan voor een pianist. Je kan zelf met de schijf andere akkoorden uit puzzelen zodat alles een stukje hoger of lager gaat klinken. Zowel de melodie als de akkoorden.
Je kan inderdaad ook met de capo gaan werken. Voor je gevoel speel je dan gewoon de akkoorden zoals die staan aangegeven in de bladmuziek. In werkelijkheid wordt alles een stukje hoger. Soms kun je dan weer laag zingen. Meer daarover kun je lezen in mijn artikel “hoe gebruik je een capo” (volgende artikel).
Ik vermoed inderdaad dat er keyboards bestaan met daarin een functie “transponeren”. Dat je iets instelt en daarmee alles een bepaald aantal tonen hoger of lager laat klinken.
Als je zo’n keyboard en gitaar samen hebt, moet je weten dat elke halve toon (half step) 1 vakje op de gitaar is. Stel je het keyboard 3 halfsteps hoger (dan ben je dus aan het transponeren), dan moet je de capo in het 3e vakje doen op je gitaar om gelijk uit te komen.
Heb je een echte piano, dan wordt het zonder notenkennis wel heel lastig om te transponeren.
Ik hoop dat je hier iets aan hebt.
Willem.
Dank je wel voor de schijf. Ik heb altijd veel werk om te transponeren naar een zingbare toonhoogte.
Graag gedaan en veel plezier ermee!