In dit artikel ga ik je uitleggen hoe je met een stemapparaat je gitaar, ukelele of mandoline stemt. Je moet even een paar dingen weten en die vertel ik je natuurlijk. Er is ook een enkele valkuil. Daar help ik je omheen.

Geen flauw idee hoe?

Laten we eens bij het begin beginnen (waar anders?) en even net doen alsof je op proefles gitaar, ukelele of mandoline komt. Je weet nog van niets. Hebt nog geen flauw idee hoe je een beetje leuke geluiden uit een gitaar, ukelele of mandoline haalt.

Stijf van de zenuwen kom je mijn muziekruimte binnen. Nadat je ogen wat gewend zijn aan het gedempte licht, ontwaar je mijn persoontje tussen allerlei geheimzinnige attributen en momenteel ook nog achter een doorzichtig scherm.

Ik stel je natuurlijk op je gemak. Ik ben zelf ooit ook begonnen met niks en het is redelijk goed gekomen. Met jou kan dat ook gebeuren. Een piepklein beetje talent en veel inzet en het gaat helemaal goed komen!

Kun je nog helemaal niets qua snaren plukken? Helemaal prima! Dan hoef je ook geen foute dingen af te leren. Alleen maar fijn voor jou en een beetje voor mij.

Welk instrument wil je gaan stemmen (met een stemapparaat)?

Laten we eerst eens naar je instrument kijken. Wat heb je van me te leen gekregen? Een zwart ding met 4 snaren. Lijkt op een baby gitaartje. Nou zo erg is dat niet. Het is een serieus muziek instrument: een ukelele of ukulele. Hoe je dat uitspreekt? Nou gewoon, lekker fout: joekelille. Wat maakt het ook uit?

Het had ook een iets groter ding kunnen zijn met 6 snaren: een gitaar of zelfs voor degenen die eens echt gek willen doen een ding met van die f-vormige gaten er in en allerlei krullen eraan met wel 8 snaren: de mandoline. Maakt voor nu even niet uit. Het gaat om het idee.

Eerst maar eens zorgen dat de snaren allemaal de juiste toon gaan geven als je ze 1 voor 1 aanslaat.

Wat zeg je? Gekke Corrie Eet Alles. Wat een onzin! Maar het onthoudt wat lekkerder dan gCea en het komt op het zelfde neer. Geen angst! Ik help je. Het is gewoon een ezelsbruggetje om te onthouden op welke tonen de verschillende snaren gestemd moeten worden.

De ezelsbruggetjes voor ukelele (ukulele), gitaar en mandoline.

Voor ieder instrument is er een standaard stemming. Dat wil dus zeggen dat bij ieder instrument elke snaar op een bepaalde toon gestemd moet worden. Per instrument geef ik je daar een ezelsbruggetje voor. Daarmee en natuurlijk met een stemapparaat, moet het lukken.

Ukelele: bovenste snaar en wat hoger klinkende g. Dan een wat lagere C, een iets hogere e en de onderste snaar een nog wat hogere a. gCea dus. Het ezelsbruggetje is gekke Corrie eet alles.

Gitaar: Bovenste snaar een behoorlijk lage E dan telkens iets hoger A, D, g, b, en weer e maar dan een stuk hoger dan de laag klinkende E van de bovenste snaar. EADgbe dus ofwel: Een Aap Die geen bananen eet.

Mandoline: Bij de mandoline zitten telkens 2 snaren vlak bij elkaar die hetzelfde gestemd worden. Verder is de stemming net als bij een viool: gdae alleen wordt het dan: gg dd aa ee. Bij elkaar 8 snaren. Je zou kunnen zeggen: geef die aap eten. Even opletten dat je er telkens 2 op dezelfde toon moet stemmen.

Maar nu de weerbarstige praktijk: zelf stemmen.

Even als voorbeeld terug naar de ukelele. Begin gewoon bij de bovenste snaar als je dat ding vasthoudt zo ongeveer net als je het mij ziet doen. Wat zie je op het stemapparaat? Een letter g en een wijzer die een beetje links van het midden komt en ook nog een rood lampje. Heel intimiderend allemaal?

Links, Los, Laag. Dat valt te onthouden.

Hij snapt al dat je de g snaar probeert te stemmen. Rood lampje betekent dat het nog niet goed is. Wijzer links betekent dat de snaar iets te los staat en dat de toon dus iets te laag is.

Nu ga je de snaar volgen totdat je bij een stemknopje uitkomt. Daar ga je voorzichtig aan draaien. \klein stukje. Welke kant op? Doe maar gewoon iets. Zie de wijzer van plaats veranderen? Nog niet? Dan draai je nog een klein stukje dezelfde kant op net zolang tot er wel iets gebeurt.

Gaat de wijzer nog verder naar links? Dan zul je de andere kant op moeten draaien. Kleine stukjes tegelijk. Telkens kijken wat er gebeurt. Net zo lang totdat de wijzer precies in het midden staat en het lampje groen wordt.

Gefeliciteerd! Het begin is er. Je hebt 1 snaar gestemd en dat kan niet iedereen je nazeggen zonder te jokken.

Natuurlijk moeten die andere snaren ook nog. Zolang je maar weet welke toon het moet worden en je rustig aan volgens bovenstaand verhaal doorgaat, komt het goed.

De valkuil bij het stemmen met een stemapparaat:

Nu kan het ook gebeuren dat je b.v. de A snaar aanslaat en dat je stemapparaat G# aangeeft. Dan heb je een lastig probleem! Wat nu? Je kan natuurlijk gaan knopje draaien tot de wijzer in het midden staat. Maar die G# wordt maar geen A en dat zou wel moeten. Wat nu? Wordt het nu toch nog hogere wiskunde met die ukelele, gitaar of mandoline?

Klein beetje lagere wiskunde. Erger dan dat wordt het niet. Je moet even weten dat de namen van muzieknoten gaan van a, b, c, d, e, f, g en verder niet. Een a is iets lager dan een b. Een c is weer iets hoger dan een b (en dus ook een wat groter stukje hoger dan een a) etc. Maar als je nog hoger moet dan een g, krijg je weer een a (een hoge a, zeg maar).

Dan heb je nog die #. Dat betekent dat je een toon hebt die wat hoger is dan de letter die ervoor staat maar lager dan de volgende letter. Een G# is dus hoger dan een g maar lager dan een a. Er precies tussenin.

Als je van G# naar A moet stemmen, dan zul je gewoon strakker moeten gaan draaien. De wijzer gaat eerst naar uiterst rechts en daarna verandert de letter in A en dan staat de wijzer weer helemaal links. Je stemt gewoon verder tot de wijzer in het midden staat.


Rustig aan. Dan breekt de snaar niet. Goed kijken welke snaar je aan het stemmen bent en opletten of je stemapparaat het ook snapt.

Stemapparaat kopen?

Dat kan natuurlijk. Zo heel veel kost het allemaal niet. Stemapparaten vindt je bij mij in de muziekwinkel. Die zien er iets anders uit dan de foto’s in dit verhaal. De werking komt op hetzelfde neer. Er zit ook een functie op dat je het stemapparaat kan instellen op gitaar, ukelele bas of viool.

Er bestaan ook apps voor op je telefoon waarmee je prima je instrument kan stemmen. Klein nadeel t.o.v. de moderne stemapparaten is dat zo’n app alleen goed werkt in een rustige omgeving. Een modern stemapparaat klip je op de kop van je gitaar, uke of mando en het reageert op de trillingen.

Je kan dus ook in een wat lawaaierige omgeving nog steeds goed stemmen. Heel handig als je met meer mensen gaat samen spelen.

Wat betekent die 440 in het scherm van het stemapparaat?

Ja! dat raadselachtige getal 440. Wat mag dat zijn?
Het komt overigens niet op alle stemapparaten voor. Maar het is het aantal Hertz (trillingen per seconde) van een toon A. Bij sommige stemapparaten, zoals die op de foto’s in dit verhaal, kun je dat instellen.

Normaal gesproken laat je dat lekker staan op 440 Hertz. Dat is namelijk standaard. Bij een stemapparaat waar deze instelling niet op zit, zit het er standaard gewoon in.

In uitzonderlijke gevallen kan het handig zijn. Speel je samen met iemand op een oude piano, een oud orgel of een middeleeuwse houten dwarsfluit? Dan kan het zijn dat die instrumenten iets lager gestemd zijn en dat je dat niet even aan kan passen.

In zo’n geval moet je als snarenplukker de minste willen zijn. Je stemt dan eerst je stemapparaat af op die ander zijn instrument. Je komt dan b.v. uit op A is 437 Hertz. Dan ga je met deze stand je mando, uke of gitaar stemmen. Dan kun je toch prettig samen spelen zonder dat het tergend vals wordt!