Een ballad begeleiden op gitaar ukelele of mandoline.
Een verhalend lied ofwel een ballad begeleiden:
Een ballad begeleiden op gitaar ukelele (ukulele) of mandoline, hoe pak je dat aan? Dat is de vraag waar dit nogal uitgebreide verhaal over gaat.
Ik heb hierover al eens een stuk of 3 “tips voor snarenplukkers” geschreven en rondgestuurd. Bij deze heb ik het hele verhaal over een ballad begeleiden, samengevoegd en er hier en daar nog een beetje aan geschaafd.
Country blues traditie
Ballads heb je in allerlei soorten en maten maar de country blues traditie staat er wel wel bol van. Vandaar dat ik als voorbeeld het project “ballad begeleiden” hiervoor heb gekozen.
Mijn voorbeeld is het lied: barre vakantie blues. (Nederlandse tekst van mijn hand op Reuben’s Train.) Te openen met TEF-view. (Hier heb ik ook een artikel over geschreven.)
Omdat ik graag met mijn eigen materiaal werk, ben ik mijn home studio ingedoken en heb het hele nummer opgenomen.
Wil je de nieuwste verhalen en tips voor snarenplukkers per e-mail ontvangen? Schrijf je nu in.
[mc4wp_form id=”634″]
Om een beetje gevoel te krijgen bij een verhalend lied/ ballad begeleiden, is het goed om je eerst maar eens in de inhoud, het verhaal zelf, van zo’n lied te verdiepen!
Ik heb een fijn voorbeeld gemaakt door een Nederlandse tekst te maken op het lied “Reuben’s Train“. Een lekker blues-achtige melodie die je met 2 akkoorden kan begeleiden en dat hoeft absoluut niet saai te zijn! Maar het is wel een kunst apart.
Nachtelijk misbaar….
Laten we gewoon maar eens beginnen met een verhaal! Daar gaan we dan telkens scenes uit plukken. Dat worden de coupletten. Dan hebben we nog een refrein. Het is het mooiste als dit door het voorgaande couplet steeds een iets andere lading krijgt.
Zaten we fijn op de camping, heerlijk weer, 2 muziekinstrumenten, vrouw en kinderen mee, alle rust… overdag ja…
Maar ‘s nachts: De eigenaar had enkele kippenhokken. Vlakbij ons veldje. En daarin per hok 1 uit de kluiten gewassen haan met wat kippen. Op een weilandje naast de camping woonde een eenzame ezel.
Gevolg: om half vijf in de ochtend werd de 1e haan wakker en liet dat luid en duidelijk horen. Tegen de tijd dat de 5e haan uitgekraaid was, werd de ezel wakker en begon hartverscheurend te balken dat hij zijn moeder kwijt was.
Toen dat beest eindelijk zijn kop hield, kropen alle boeren uit de buurt op hun tractors, combines enz. en kwamen volgas langs onze tent rijden.
Heerlijke vakantie: Heeft me geïnspireerd tot de barre vakantie-blues!
We zijn er jaren niet geweest. Het is er alle dagen feest.
We gaan naar: Joost mag weten waar.
Daar gebeurt het me alweer. Dat heb ik nou elke keer.
We gaan naar: Joost mag weten waar.
Maar in de nanacht ben ik bang. Er is van alles aan de gang.
En ze maken een vreselijk misbaar.
Daar gebeurt het me alweer. Dat heb ik nou elke keer.
En ze maken een vreselijk misbaar.
Ik word weer wakker. Zo te zien is het al een uur of tien.
Het ontbijt en de koffie staan al klaar.
Daar gebeurt het me alweer. Dat heb ik nou elke keer.
Het ontbijt en de koffie staan al klaar.
De “bladmuziek”
Ik heb weer een TEF-file gemaakt van de melodie: barre vakantie blues met akkoorden. (Zie mijn artikel: moeite met noten lezen. Dan weet je alles over hoe je zo’n bestand moet openen)
Groot voordeel van deze soort “bladmuziek” is dat je het kunt afspelen op ieder gewenst tempo. Je kan partijen (modules) aan en uit zetten.
Modules 1,2,3 bevatten de “kale” melodie op ukelele (module1) gitaar (2) en mandoline (3). De modules 4,5,6 zijn begeleidingen met de verschillende instrumenten.
Voor we er allerlei muzikale trucs en grappen op los gaan laten:
- De melodie in je hoofd stampen.
- meezingen, neuriën of fluiten en akkoorden erbij spelen.
- gitaar en mandoline in D: akkoorden D en A7
- ukelele (ukulele) in C. Akkoorden C en G7. Om mee te spelen, heb je een capo nodig (vakje 2). Of je stemt alle snaren 1 hele toon hoger. (zie ook mijn vorige artikel: hoe gebruik je een capo?)
Barre Vakantie Blues gitaar:
Om enig idee te krijgen van het lied heb ik hier een filmpje. Hoewel ik hier meer doe dan alleen de ballad begeleiden, kun je de melodie er goed uit halen. Akkoorden kun je er prima tegenaan spelen.
Een beetje bekomen van het barre vakantielied? Hier wat ideeën voor het begeleiden:
Altijd als eerste de vragen:
- Wat voor sfeer heeft het lied.
- Hoe gaan we die sfeer in de begeleiding laten klinken?
Naar mijn idee is dit nu typisch een verhalend lied ofwel een ballad. Dat kan zitten in de tekst maar zeker ook in de muziek zelf:
- Meestal een medium tempo (je moet het wel kunnen volgen).
- Vaak wat dramatisch.
- In dit geval: met behoorlijk wat blues-kruiden erdoor.
Drop D stemming:
Het lied wordt begeleid met 2 akkoorden de D en de A7. Dé gelegenheid voor de drop D stemming. Huh watte? Het is niet zo moeilijk:
- Stem je gitaar met 1 stemapparaat op de gewone manier.
- Je lage E snaar ga je nu beetje bij beetje losser draaien tot je stemapparaat D aangeeft.
- Stem de andere snaren nogmaals. Die kunnen nu iets ontstemd zijn.
Als je nu en D akkoord pakt kun je alle 6 snaren gebruiken. Je lage E-snaar is nu een ultra lage D-snaar geworden! Dat klinkt echt héél vet bij een D akkoord.
Een mooie manier van een ballad begeleiden: zie ook het filmpje.
- Sla de D-snaar aan
- strum lichtjes over de 3 dunste snaren met daarop het D-akkoord,
- speel A-snaar
- strum lichtjes D akkoord op 3 dunste snaren,
- speel ultra lage D-snaar
- strum lichtjes,
- speel weer A snaar etc.
Met het A7 akkoord doe je iets dergelijks maar dan sla je de A-snaar en de D-snaar aan tussen de akkoord-strums.
Vreselijke, nachtelijke ukelele blues/ ballad begeleiden op de uke:
Op de ukelele/ ukulele is dit ook een heel fijn lied! Blues-achtige muziek gaat geweldig op de uke! De echte rauwe emotie spettert het klankgat uit. Toch wordt het nooit te grof. Het blijft wel een ukelele. Een ballad begeleiden op de uke en dan een beetje bluesy, is heerlijk om te doen!
We pakken de TEF-file er weer bij. Ik heb hem ook voorzien van een module met ukelele akkoorden. De grepen zijn C5 (leg ik uit) en G7. Om op gelijke hoogte met de gitaar en mandoline te komen, moet je een capo in het 2e vakje zetten of je snaren een hele toon hoger stemmen.
Wat is C5?
Een C5 ofwel en C powerakkoord is een C akkoord waar we de toon E uit hebben gehaald. Blijven over de tonen C en G en dat kunnen er meerdere zijn. Dit geeft een beetje een druk en krachtig akkoordgeluid.
In snaarinstrumenten geheimschrift: 0033. Dat wil zeggen: bovenste 2 snaren (in speelhouding gezien) niets indrukken. Onderste 2 snaren allebei in 3e vakje ingedrukt. Zie ook afbeelding.
Past prima bij dit lied, Vanwege de inhoud maar ook vanwege de melodie. Die is namelijk opgebouwd uit noten van de mineur blues-ladder. Dat geeft die wat schurende klank aan het lied.
Ballad begeleiden op de ukelele / ukulele: verdere ideeën.
- Nadrukken wat meer op de 2e en 4e tel van de maat
- De benadrukte tellen kort afbijten door b.v. de slaghand telkens op de snaren te laten landen direct na het aanslaan van je akkoord.
Om alvast wat “in the mood” te komen heb ik een filmpje gemaakt waarin akkoorden en melodie in elkaar gevlochten zijn.
Een ballad begeleiden op de mandoline:
Onbekend maakt onbemind. Dat geldt zeker voor de mandoline. En dat is een oud verhaal.
Begin vorige eeuw in Kentucky Amerika leefde de muzikale familie Monroe. De jonge Bill was voorbestemd voor de mandoline. Andere instrumenten werden al bespeeld door ouders en oudere broers.
Dat vond hij niet zo leuk. Mandoline werd als een soort kindergitaar beschouwd.
Maar hij heeft ze allemaal terug gepakt! Hij ontwikkelde een buitengewoon felle virtuoze stijl. Later werd daar ook een speciaal model mandoline voor ontwikkeld bij Gibson.
Oké oké, genoeg geschiedenis! Het is gewoon een gaaf instrument om lekker mee te keer te gaan (of juist prachtig melodieus te bespelen). Onze ballad begeleiden gaat ook fijn op de mando!
De trucjes die ik hier wil bespreken zijn, met wat goede wil, ook op gitaar en ukelele toe te passen.
Alweer de TEF file erbij gepakt. De 6e module is de mandoline begeleiding. Bij de midi options kun je het tempo instellen.
Trucjes en kunstjes:
In de video doe ik eerst de trucjes voor met een D akkoord. Daarna speel ik het liedje met wat tierelantijntjes aan de melodie geplakt.
- Afdempen onder de vingertoppen van de “greephand” door telkens de “knijp” even los te laten direct na het aanslaan. Op de 2e en 4 e tel.
- Op de 4e tel de complete greep 1 vakje richting de kop te schuiven. Daarna weer snel terug naar de goede plek voor tel 1 van de volgende maat